Na obchody 68 rocznicy śmierci gen. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” złożyła się uroczysta Msza Św. celebrowana przez arcybiskupa diecezji łódzkiej Marka Jędraszewskiego, prelekcje przybliżające losy tej niezwykłej postaci oraz wystawa zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej.

   

Na obchody 68 rocznicy śmierci gen. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” złożyła się uroczysta Msza Św. celebrowana przez arcybiskupa diecezji łódzkiej Marka Jędraszewskiego, prelekcje przybliżające losy tej niezwykłej postaci oraz wystawa zorganizowana przez Instytut Pamięci Narodowej.

   19.02.2015 o godz. 18:00 odbyła się podniosła Msza Św. w łódzkiej archikatedrze. Arcybiskup w słowie kierowanym do wiernych przypomniał losy generała Stanisława Sojczyńskiego i podkreślił wagę jego bohaterskich dokonań. O zasługach Generała przypomniała w krótkim wystąpieniu również młodzież z Zespołu Szkół nr 7 przy ul. Minerskiej. Uczestników nabożeństwa powitał kpt. Jerzy Włodzimierz Stawski ps. „Lubicz”, weteran Armii Krajowej i Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Po mszy odbył się koncert pieśni patriotycznych w wykonaniu zespołu Forteca.

   W uroczystościach wzięli udział mieszkańcy Łodzi i regionu, poczty sztandarowe, przedstawiciele szkół oraz wielu organizacji i stowarzyszeń, w tym Związku Strzeleckiego Rzeczypospolitej (jednostka z Łodzi oraz - w bardzo licznej reprezentacji - z Aleksandrowa Łódzkiego), który przygotował dla Państwa niniejszą relację.

   Nabożeństwo poprzedziły prelekcje historyczne wygłoszone przez Tadeusza Płużańskiego – historyka, prezesa Fundacji „Łączka” i autora książki „Bestie”, dr Piotra A. Nowakowskiego, kierującego pracami archeologiczno-ekshumacyjnymi na terenie dawnego poligonu Brus oraz dr Tomasza Toborka, pracownika łódzkiego oddziału IPN, autora publikacji o Warszycu. Spotkanie poprowadziła dr Joanna Żelazko, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Łodzi.

   Od 19 lutego 2015 przez dwa tygodnie można zapoznać się z wystawą „Żołnierze Warszyca” , która znajduje się w Bazylice Archikatedralnej. Wystawa przygotowana została przez pracowników Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Łodzi

   Organizatorem uroczystości było Stowarzyszenie Miłośników Militariów „Kompanja Brus”, a współorganizatorami m.in. parafia archikatedralna, Instytut Pamięci Narodowej i Muzeum Tradycji Niepodległościowych.

   Na obchody przybyła rodzina gen. "Warszyca" - m.in. syn Stanisław oraz wnuczka Joanna.

 

 

 

KPT. STANISŁAW SOJCZYŃSKI „WARSZYC” (1910 – 1947)

„Do Polski Wolnej, Suwerennej, Sprawiedliwej i Demokratycznej prowadzi droga przez walkę ze znikczemnieniem, zakłamaniem i zdradą.” (Z rozkazu nr 2 „Warszyca” do żołnierzy Konspiracyjnego Wojska Polskiego z 8 stycznia 1946 r.)

   Stanisław Sojczyński urodził się 30 marca 1910 r. w Rzejowicach w powiecie radomszczańskim. Szkołę ukończył w 1932 r. i rozpoczął służbę wojskową. Od 1934 r. pracował jako nauczyciel w szkole powszechnej w Borze Zajacińskim koło Częstochowy. Działał wówczas w Związku Nauczycielstwa Polskiego i Związku Strzeleckim.

   Wybuch wojny przerwał jego pracę w szkole. Jako podporucznik WP trafił do punktu mobilizacyjnego w Łodzi, później walczył w okolicach Hrubieszowa w grupie „Kowel” dowodzonej przez płk. dypl. Leona Koca. Koło Janowa Lubelskiego został rozbrojony przez żołnierzy sowieckich. Uniknął niewoli i w końcu września próbował przedrzeć się do Warszawy by wziąć udział w jej obronie. Nie udało się i 4 października zdjął mundur. Wrócił w rodzinne strony i włączył się do pracy konspiracyjnej.

   Jesienią 1939 r. został zaprzysiężony na żołnierza Służby Zwycięstwu Polski pod pseudonimem „Wojnar” (później używał pseudonimów „Zbigniew” i „Warszyc”). Jeszcze w 1939 r. został komendantem Podobwodu Rzejowice, a od października 1942 r. pełnił także funkcję zastępcy komendanta Obwodu Radomsko AK, był równocześnie szefem Kierownictwa Dywersji w Obwodzie. W 1943 r. żołnierze por. Sojczyńskiego dokonali dwóch brawurowych akcji.

   W maju 1943 r. gestapowcy dokonali publicznej egzekucji we wsi Dmenin. Powieszono 11 osób (w tym 12-letniego chłopca). W odwecie wykonano wyrok śmierci na szefa Gestapo w Radomsku i jego zastępcę. 3 sierpnia 1943 r. Niemcy przeprowadzili pacyfikację Rzejowic, aresztowali i wywieźli do Radomska wielu członków podziemia. W nocy z 7 na 8 sierpnia 1943 r. stuosobowy oddział dowodzony przez por. Sojczyńskiego zaatakował więzienie. W wyniku akcji uwolniono ponad 40 Polaków i 11 Żydów. Po tej akcji por. Sojczyński utworzył pierwszy w Obwodzie Radomsko oddział partyzancki, którym dowodził do listopada 1943 r.

   1 sierpnia 1944 r. wybuchło powstanie warszawskie. 23 sierpnia 1944 r. Komendant Obwodu Radomsko-Kieleckiego AK płk Jan Zientarski „Ein”, „Mieczysław”, wobec odmowy uzupełnienia broni i amunicji ze zrzutów oraz trudności z dotarciem do Warszawy, podjął decyzję o przerwaniu marszu na pomoc powstańcom i zarządził przystąpienie do akcji „Burza” na obszarze Obwodu. Na obszarze Inspektoratu Częstochowskiego AK stoczyło z Niemcami wiele potyczek.

   Z początkiem 1945 r. ziemia Łódzka została „wyzwolona” spod okupacji niemieckiej w wyniku zimowej ofensywy Armii Czerwonej. Nastała kolejna okupacja. Mimo zapewnień propagandowych nie dawano żołnierzom Armii Krajowej możliwości powrotu do normalnego życia. Wielu ujawniających się akowców wracało do konspiracji. Wielu nie próbowało nawet wychodzić z ukrycia.

   Wiosną 1945 r. „Warszyc” zaczął ponownie zbierać swoich żołnierzy, nawiązał także kontakty z innymi oddziałami zbrojnymi. W maju 1945 r. w Radomsku odbyło się zaprzysiężenie pierwszych dowódców organizacji, która od 8 stycznia 1946 r. przyjęła nazwę „Samodzielna Grupa Konspiracyjnego Wojska Polskiego” o kryptonimie „Lasy”, „Bory”. Organizacja ta, licząca ok. 4 tys. członków, działała w województwach: łódzkim, częściowo kieleckim, śląskim oraz poznańskim.

   Pierwszą osobą, która zginęła z jego rozkazu, był Jankiel Jakub Cukierman, szef sekcji śledczej Państwowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Radomsku. Rok później, także w Radomsku, miała miejsce jedna z najgłośniejszych akcji KWP. W nocy 19/20 IV 1946 r. do miasta weszło ok. 200 partyzantów, którymi dowodził Jan Rogulka ps. „Grot”. Zdobyto miejscowy areszt UB, z którego uwolniono ponad 50 aresztowanych, a w czasie odwrotu rozbito trzykrotnie liczniejszy oddział KBW.

   Procesy Żołnierzy KWP toczyły się aż do połowy lat 50. W trakcie śledztwa zeznania wymuszane były biciem, preparowano dowody przeciwko oskarżonym, procesy przeprowadzano pospiesznie, a wątpliwości rozstrzygano na niekorzyść oskarżonych. Procesom tym nadawano propagandowy rozgłos, niekiedy miały charakter pokazowy, a prasa wydawała wyroki wcześniej niż uczynili to sędziowie.

   W kwietniu 1946 r. funkcjonariuszom piotrkowskiego UBP udało się ująć por. Jana Rogólkę, dowodzącego oddziałami KWP w czasie akcji na Radomsko, i jego 16 podwładnych. Aresztowanych poddano brutalnemu śledztwu w PUBP w Piotrkowie Trybunalskim. Odbył się proces, na którym nie przesłuchano żadnych świadków. Obrońca z urzędu nie zabrał głosu w trakcie rozprawy. Sąd skazał: 12 oskarżonych na karę śmierci a 5 pozostałych na karę 15 lat pozbawienia wolności.

   W nocy z 9 na 10 maja 1946 r. prawdopodobnie w piwnicach PUBP w Radomsku w bestialski sposób zamordowano 12 żołnierzy KWP. Ich ciała zakopano w poniemieckim bunkrze koło Bąkowej Góry. W tydzień później mieszkańcy wsi przy udziale rodzin zamordowanych urządzili im pogrzeb na miejscowym cmentarzu.

   Największym sukcesem UB było ujęcie „Warszyca” w czerwcu 1946. Z rozkazu szefa WUBP w Łodzi płk. Mieczysława Moczara utworzono specjalną grupę operacyjną której zadaniem było jego ujęcie. Aresztowano „Warszyca” w Częstochowie, wpadając na trop jego sekretarki. Dzień później aresztowano adiutanta „Warszyca”, potem szefa wywiadu KWP. Dzięki przejęciu archiwum aresztowano innych żołnierzy.

   Proces „Warszyca” i jego 11 podkomendnych odbył się przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Łodzi w dniach 9-14 grudnia 1946 r. Wyrok w sprawie Stanisława Sojczyńskiego i jego towarzyszy został wydany 17 grudnia 1946 r. przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi. Ośmiu oskarżonych zostało skazanych na karę śmierci, a czterech na kary pozbawienia wolności. „Warszyc” oraz kilku innych skazanych na karę śmierci odmówiło napisania prośby o ułaskawienie. Uczynili to ich adwokaci. Bolesław Bierut ułaskawił dwóch. W stosunku do pozostałych oskarżonych nie skorzystał z prawa łaski.

   Wyrok śmierci na 6 skazanych wykonano 19 lutego 1947 r. Do dzisiaj nie udało się ustalić, gdzie pochowano kpt. Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” i jego pięciu podwładnych.

&nbsp&nbsp&nbspW 1992 r. łódzki sąd uchylił wyrok skazujący “Warszyca” z 1946 r. uznając, że działał on na rzecz niepodległości państwa. 11 listopada 2009 r. dowódca KWP został pośmiertnie awansowany przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego na stopień generała brygady.

   „Moje credo: 1) dopóki istnieje choćby najmniejsza nadzieja i możliwość wykazania Rosji, że jej polityka jest podła, świńska i zaborcza, oraz walki z jej imperializmem i odebrania zagrabionych przez nią wschodnich połaci Polski, dopóty w walce tej trwać jest naszym obowiązkiem - nawet za cenę wielkich ofiar, 2) AK i jej sympatycy to ok. 60% społeczeństwa polskiego: kto jest wrogiem naszym - jest wrogiem Polski.” (Z listu kpt. Sojczyńskiego do NN z 2 marca 1945 r.)

/Magdalena Warych/

/foto: Aleksandra Dec, Katarzyna Zielińska/

 

Materiał ukazał się na portalu www.pomniksmolensk.pl

 

{relatednews}